Skip to content

Nieuwsbrief maart 2022

Beste lezer,

Met veel plezier deel ik in deze nieuwsbrief wat mij het afgelopen kwartaal heeft beziggehouden. Bijzonder inspirerend vond ik het gesprek dat ik had met Aline Molenaar, directeur van Per Saldo. Het raakte mij hoe zij strijdt tegen de extra beperkingen die de omgeving aan mensen met een beperking oplegt. Ik nodig je van harte uit om over haar ‘droom’ te lezen.

Verder ontdek je in deze nieuwsbrief hoe de teams OWZ en EWT van de RVO, waarvan ik deel uitmaak, jou kunnen ondersteunen bij een vraagstuk rond ‘Langer thuis’ en ‘Weer thuis’.
Wil je weten hoe je domeinoverstijgend samenwerkt? Ik praat je graag je bij over het simulatiespel, waarmee je in de huid van betrokken partijen kruipt.
Tot slot deel ik nog een bijzondere uitnodiging met je. Uiteraard zet ik ook interessante publicaties voor je op een rij.

Heb je vragen over een opdracht of artikel? Of wil je ergens meer informatie over? Laat het mij weten. Ik wens je veel leesplezier.

Hartelijke groet,
Guido de Ruiter

Interviewreeks De droom van Aline Molenaar (Per Saldo)

Hoe kijken professionals en ervaringsdeskundigen aan tegen de toekomst van de kwaliteit van wonen, leven en zorg voor kwetsbare mensen? Wat zijn hun dromen en ideeën voor verbeteringen? En wat kunnen we van elkaar leren om de kwaliteit van leven van mensen die het niet helemaal alleen redden, te verbeteren?

Aline Molenaar is oprichter en directeur van Per Saldo, belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget. Volgens haar is het belangrijk om veel meer integraal naar de behoeften en ontwikkelmogelijkheden van mensen te kijken.

Je bent enorm gedreven in je werk. Waar komt die gedrevenheid vandaan?
“Als je een visuele beperking hebt, hoor je al van kinds af aan wat je allemaal niet kunt. Zelf had ik daar geen boodschap aan, maar veel mensen met een beperking gaan erin geloven. Daardoor worden levens van mensen afgesneden. Dat is het ergste wat je iemand kunt aandoen. Iemand heeft al beperkingen en dan gaat de omgeving daar nog eens beperkingen bovenop leggen.”

“Ik kan er soms slecht van slapen als ik individuele verhalen hoor. Dat iemand het ene jaar nog een betaalde baan heeft en een aantal jaren later volledig is afgezakt en op het niveau van een 3-jarige functioneert, alleen omdat iemand niet begrepen wordt. Volgens sommigen moet je erboven staan, maar ik ben blij dat mij dat nog steeds heel veel doet.”

Wat is jouw visie op de huidige kwaliteit van ondersteuning voor mensen met een levenslange beperking?
“Ik vind de huidige kwaliteit heel slecht. Eigen regie is nu alleen voorbehouden aan mensen met een pgb. Dat zou voor veel meer mensen mogelijk moeten zijn. En zelfs die eigen regie voor budgethouders wordt nu al vaak teruggedrongen en beknot. Wat dat betreft heeft die decentralisatie ons niet veel goeds gebracht. Niet dat het allemaal bij de zorgkantoren zo goed was, maar bij de gemeenten is het nog te vaak slechter.”

“Ouderen, kinderen en mensen met een beperking – iedereen wordt over één kam geschoren. Je kunt daar niet dezelfde ambtenaren voor inschakelen. Daar is specifieke deskundigheid voor nodig. Wat houdt de beperking precies in? Wat betekent het voor de omgeving? Wat zijn de mogelijkheden? Juist dát boven water krijgen, is een kunst en een kunde. Als je ziet, hoe snel er van medewerkers wordt gewisseld in de toegang naar de hulpverlening, kun je die kennis nooit opbouwen.”

“Zelf heb ik een aantal chronische ziekten. Dat is voor de toegangsmedewerker die ik heb gesproken, echt niet te snappen. Soms moet ik de naam van de ziekte nog spellen. Hoe kun je dan in een gesprek met elkaar vaststellen wat ik nodig heb?”

Wat is jouw grootste droom voor mensen met een beperking?
“Ik wil dat we mensen met een levenslange beperking als gelijkwaardige mensen zien. Dus niet alleen pappen en nathouden, en zorgen dat de boel niet ontploft en escaleert, maar juist kijken naar hun behoeften en mogelijkheden.”

“Dat moeten we vooral ook doen vanuit een integrale blik. Er wordt te vaak alleen gekeken naar zorg en ondersteuning, maar het gaat net zo goed over onderwijs, over werk, over vrije tijd, over relaties aangaan en onderhouden. Ik wil dat mensen zich op al die terreinen kunnen ontwikkelen. Mensen kunnen nog heel veel erbij leren en misschien gaat dat heel langzaam, maar ze kunnen dat wel. Daar is nu geen tijd en aandacht voor.”

“Datzelfde geldt ook voor wonen. Waarom zou je mensen in een groep zetten als dat niet bij hen past? Andersom moeten we bijvoorbeeld ook niet doorslaan in zelfstandigheid. Voor de een werkt zelfstandig wonen wel, de ander heeft misschien een medebewoner nodig om zich aan op te trekken. Je moet aansluiten bij de persoon en wat deze graag wil.”

Wat is er nodig om jouw droom te realiseren?
“Als eerste moeten we de toegang tot de hulp verbeteren. Ik vind dat er één loket zou moeten komen waar mensen terechtkunnen die levenslang en levensbreed van ondersteuning, hulpmiddelen of wat dan ook afhankelijk zijn. Achter zo’n loket moeten dan mensen zitten met verschillende deskundigheden. Mensen die weten welke wetten van toepassing zijn. We moeten mensen niet meer vermoeien met de Wlz, Zvw, Participatiewet, UWV etc. De mensen achter het loket moeten samen met jou de hele puzzel leggen. En als de puzzel verandert, moet je kunnen terugkomen bij het loket. We mogen mensen niet meer van het kastje naar de muur sturen.”

“Voor sommige groepen pleit ik ook voor een levensloopbegeleider. De stichting ‘Vanuit autisme bekeken’, waar ik voorzitter van ben, doet bijvoorbeeld al een aantal jaren een pilot met levensloopbegeleiding. Daar doen honderd mensen aan mee en dat levert zulke prachtige dingen op. Er was een gezin dat bijna uit elkaar viel en dat bij een crisis van instelling naar instelling ging. Juist door de levensloopbegeleiding is de situatie nu weer stabiel. Het kind gaat weer naar school, de vader is weer aan het werk. Soms heb je wel drie of vier mensen in een gezin met autisme. Een solide begeleiding geeft rust en meer kwaliteit van leven.”

Om jouw droom waar te maken, moet de toegang dus anders. Kun je ook aangeven wat er anders zou moeten binnen zorgorganisaties?
“Wat je ziet bij budgethouders – als het eenmaal goed werkt – is dat zij zelf de afspraken maken. Doet de ene hulpverlener het niet goed, dan ga je op zoek naar een ander. Maar eigenlijk zou het zo moeten zijn, dat je geen pgb nodig hebt om zelf te kunnen sturen. Veelal is het in de reguliere zorg nog zo dat je blij mag zijn dat je ondanks de wachtlijsten nog een plekje krijgt. Laat staan dat je kunt aangeven wat je wilt. Mensen met een levenslange beperking komen vaak in een groep terecht met een vast protocol. En dan is het ook nog eens zo dat je veel verschillende hulpverleners ziet.”

“Het zou mooi zijn als ook de reguliere zorg gaat kijken vanuit mensen met een langdurige hulpvraag. Hoe zou jíj het willen hebben? Wie wil jíj dat die hulp verleent of hoe gaan wij dat samen doen? Helaas zijn de aanbieders nu nog niet zo georganiseerd. Stel, iemand wil elke dag om drie uur vissen in de vijver. Dan moet dat toch gewoon kunnen? Natuurlijk is er een risico dat iemand in het water valt, maar dan overleg je daarover met de familie. Laten we vooral niet kijken naar hoe we het altijd doen. Het afdekken van veiligheidsrisico’s en het enkel en alleen werken volgens protocollen ontslaat ons te veel van zelfstandig nadenken over hoe het ook kan.”

“Daarom vind ik het ook zo belangrijk dat de zorgopleidingen uitgaan van dat nieuwe denken. Dan hoef je straks niet meer op te boksen tegen alle ‘ingesleten’ beelden.”

Is zo’n droom van maatwerk wel financieel haalbaar?
“Ik hoor vaak dat ‘de bomen niet tot in de hemel groeien’. Maar juist door níét uit te gaan van de behoeften en mogelijkheden van de hulpvrager, wordt er geen passende hulp geboden. Zo kunnen escalaties aan de orde komen, waardoor zwaardere zorg nodig is, wat de zorg alleen maar duurder maakt.”

“Als jij niet gezien of gehoord wordt, als jij constant tegen problemen aanloopt of als jij niet de deur uit kunt, omdat er geen voorzieningen of mensen zijn, dan gaan er extra lichamelijke en psychische problemen spelen. Daardoor kom je uiteindelijk in veel zwaardere vormen van zorg terecht. Dat wordt naar mijn mening te weinig ingezien.”

Met ziel en zaligheid zet je je in om Nederland mee te krijgen in die nieuwe visie. In hoeverre lukt je dat?
“Bij een aantal beleidsmakers – van ministerie tot de Vereniging van Nederlandse gemeenten – is het kwartje inmiddels gevallen. Nu moet de nieuwe kijk tot in de haarvaten van alle organisaties doordringen. Dat gaat helaas langzaam. Ik ben al 60 en ik voel de tijd dringen. Wat zou het mooi zijn wanneer we met z’n allen meer handelen vanuit de blik van mensen met een beperking. Dat mensen zich stapje voor stapje kunnen ontwikkelen. En dat ze niet in de paniek, de agressie of de boosheid hoeven te schieten. Het is zo belangrijk om mensen met een levenslange beperking het geluksgevoel te geven. Daar maak ik me elke dag hard voor.”

Opdracht uitgelicht: ondersteuning van een woningcorporatie

Al een jaar of tien zet ik mij in voor een grote woningcorporatie. Ik ondersteun hen zowel structureel als incidenteel bij vraagstukken op diverse gebieden. Dat werkt bijzonder prettig. Ik kan zo mijn kennis en expertise inzetten en de corporatie krijgt ondersteuning van mij wanneer dat nodig is.

Waarvoor zet de woningcorporatie mij in?

  • organiseren en begeleiden van een aantal inspiratiesessies per jaar over het brede terrein van wonen-zorg(vastgoed)-welzijn; altijd rondom een bepaald thema, soms met inspirerende experts; bijvoorbeeld innovatieve woon-zorgconcepten, (zorg)vastgoedfinanciering, stakeholderbeleid, scenariodenken etc.;
  • meedenken, scenario’s uitwerken en relaties leggen rondom een leegkomend verzorgingshuis;
  • een risico- en scenarioanalyse maken voor een zorgvastgoedportefeuille;
  • begeleiden van een zakelijke relatiebijeenkomst om de toekomst te verkennen en de dienstverlening te verbeteren;
  • een vastgelopen huurrelatie vlottrekken en komen tot toekomstbestendige afspraken (een zorgorganisatie had een andere visie op toekomst en huurcontract dan de woningcorporatie).

We zetten onze samenwerking in 2022 voort en ik hoop dat dat nog vele jaren duurt.

Ook met andere organisaties heb ik een soortgelijke relatie. Bijvoorbeeld met een zorgorganisatie die mij regelmatig benadert voor verschillende, korte en iets langdurigere vraagstukken.

Meer informatie?

  • Heb je vragen over deze opdracht of wil je meer over de onderwerpen weten? Neem dan contact met mij op.
  • Benieuwd naar andere opdrachten? Bekijk het overzicht van alle opdrachten waaraan ik werk of gewerkt heb.

Ervaar domeinoverstijgend samenwerken zelf in een simulatiespel

Samenwerken met mensen uit andere domeinen is lastig. Versta je elkaar echt als je het over ogenschijnlijk dezelfde onderwerpen hebt? Snap je elkaars beweegredenen wel? Het zou helpen als je een keer in de huid van de ander kunt kruipen. Met een simulatiespel kan dat!

In zo’n spel bootsen we de lokale samenwerking na vanuit verschillende gezichtspunten: de gemeente, een woningcorporatie, een zorgbieder, een buurtvereniging en een cultureel particulier initiatief. Je kruipt in elkaars huid en probeert samen tot een oplossing te komen voor een lastige samenwerkingsopgave. Daarna bespreken we wat er gebeurde, hoe we dat kunnen duiden en wat effectief werkt. Ook behandelen we de theorie van (netwerk)samenwerking.

Een simulatie helpt wanneer je met elkaar wilt, of moet, samenwerken, maar niet weet waarom het niet lukt. Werk je binnen een organisatie waar jullie met diverse samenwerkingsverbanden te maken hebben, maar gaan zaken niet zoals ze zouden moeten gaan? Ook dan biedt een simulatiespel inzicht.

Heb je interesse in dit simulatiespel? Neem dan contact met mij op.

Ondersteuning nodig? Vraag het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg en het Expertteam Weer Thuis om hulp

Ook in 2022 is het mogelijk om ondersteuning aan te vragen bij een van de twee landelijke expertteams van het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg (OWZ) en Expertteam Weer Thuis (EWT). Een unieke kans om je lokaal te laten ondersteunen bij de vraagstukken rondom ‘Langer thuis’ en ‘Weer thuis’.

Ondersteuningsteam Wonen en Zorg
Het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg (OWZ) helpt gemeenten, corporaties en zorgaanbieders verder bij lokale vraagstukken rond wonen en zorg. Hoe kunnen met name ouderen langer zelfstandig thuis wonen? Het OWZ bestaat uit diverse experts, waar ik er een van ben. Meer informatie vind je op de website van de RVO.

Digitale OWZ-instrumentenkoffer
De OWZ-experts maken bij hun ondersteuning gebruik van zelfontwikkelde methodieken. Dit ‘gereedschap’ stellen zij via het OWZ beschikbaar. Er zijn weer diverse nieuwe instrumenten toegevoegd, onder andere bouwstenen voor verschillende kaders rondom wonen en zorg. Zelf heb ik twee instrumenten ontwikkeld voor de instrumentenkoffer: een afwegingskader voor particuliere initiatieven en een afwegingskader voor langer thuiswonen in wijken, buurten en kernen.

In diverse regio’s gebruiken ze de instrumenten inmiddels. Soms passen ze deze aan de lokale situatie aan – het blijft tenslotte maatwerk. Heb jij een instrument aangepast en wil je dat delen? Neem dan contact op met de RVO.

Expertteam Weer Thuis
Als expert ben ik ook aangesloten bij het Expertteam Weer Thuis (EWT). Dit team helpt gemeenten, corporaties en zorgaanbieders bij lokale woon-zorgvraagstukken voor mensen die nu nog dak- of thuisloos zijn of binnen een beschermde opvang of instelling leven.

Een deel van deze mensen kan best zelfstandig wonen, al dan niet met zorg of begeleiding. Het is belangrijk dat de woonruimte en woonomgeving daarvoor geschikt zijn. Ook is maatwerkbegeleiding nodig. Een goede door- en uitstroom vraagt om afspraken over voldoende aanbod van passende (beschermde) woonplekken in combinatie met de juiste zorg en/of begeleiding.

Wil je meer informatie hierover? Neem dan contact op met het Expertteam Weer Thuis.

Aan de ronde tafel in de Tweede Kamer

Ik ontving een bijzondere uitnodiging van de Tweede Kamer om deel te nemen aan een rondetafelgesprek over wonen en zorg. Het gesprek, georganiseerd door de vaste commissies voor Binnenlandse Zaken en VWS, heeft inmiddels plaatsgevonden. Basis vormde het rapport Wonen en zorg voor ouderen, Overzicht van behoeften en belemmeringen inzake woonzorgvoorzieningen. Dit rapport verscheen eind februari.

Hoofdvraag tijdens het rondetafelgesprek was: hoe kan de aanpassing van bestaande woningen en de bouw van nieuwe woon-zorgvoorzieningen worden bevorderd? Relevante aspecten daarbij bleken onder meer het stimuleren van bewustwording, gemeentelijk beleid en oplossingen voor belemmeringen bij het bouwen. De commissie was vooral geïnteresseerd in de rol die het Rijk kan spelen.

Uiteraard ben ik op de uitnodiging ingegaan. Op verzoek heb ik de commissies vooraf een notitie met mijn visie toegestuurd. Het rondetafelgesprek had een open karakter. Je kunt het hele rondetafelgesprek “Wonen en zorg voor ouderen” terugkijken (vanaf 16.40 uur ben ik in beeld).  Op de website van de Tweede Kamer vind je ook de convocatie en stukken van deze commissievergadering, inclusief de voorbereidende notities van alle genodigden.

Ik vond het een eer om aanwezig te zijn. Hopelijk draagt mijn inbreng bij aan de noodzakelijke systeemoverstijgende aanpak en aan de realisatie van meer innovatieve tussenwoonvormen tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis in.

Kennis als inspiratie

Niets beter dan elkaar te inspireren. Daarom vind je hieronder meerdere interessante kennisitems. Heb je ook iets te delen? Laat het me weten en ik neem het graag in de volgende nieuwsbrief op.

Interessante links

Brief minister De Jonge: meer regie vanuit de overheid op volkshuisvesting
In zijn brief van 14 februari licht minister De Jonge toe hoe er meer regie vanuit de overheid op de volkshuisvesting en ruimtelijke ordening kan komen. Daarbij erkent hij dat de wooncrisis geen eenvoudig op te lossen probleem is. In deze brief licht hij de planning van de zes volkshuisvestelijke beleidsprogramma’s toe:

  1. Woningbouw: versnellen realisatie nieuwbouwwoningen tot ca. 100.000 woningen per jaar (inclusief flex-/transformatiewoningen) waarvan tenminste 2/3 betaalbare huur/koop is.
  2. Een thuis voor iedereen: huisvesting van kwetsbaren zoals daklozen, arbeidsmigranten en statushouders.
  3. Betaalbaar wonen: ervoor zorgen dat mensen eenvoudiger hun woonlasten kunnen dragen.
  4. Verduurzaming gebouwde omgeving: terugdringen van de energievraag en verduurzamen van energiebronnen.
  5. Leefbaarheid en veiligheid: voorkomen dat kwetsbare gebieden en bewoners verder achterop raken.
  6. Wonen en ouderen met de actielijnen (a) versnellen bouw seniorenwoningen en (b) stimuleren doorstroming (zie ook het rapport Wonen en zorg voor ouderen. Overzicht van behoeften en belemmeringen inzake woonzorgvoorzieningen).

RVO: stimuleringsregeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting (SOO)
De RVO heeft een stimuleringsregeling geopend die bijdraagt aan de realisatie van ontmoetingsruimten bij geclusterde woonvormen voor 55-plussers. Reden: steeds meer 55-plussers willen wonen in een woonvorm waar ze op een plezierige manier langer zelfstandig kunnen wonen en waar ze gemakkelijk andere mensen ontmoeten en elkaar kunnen helpen. Op de website van de RVO vind je meer informatie over deze stimuleringsregeling

Eindrapportage programma Rotterdam, Ouder en Wijzer
Hoe wordt Rotterdam prettiger en comfortabeler voor senioren? In de eindrapportage Rotterdam, Ouder en Wijzer legt de gemeente Rotterdam verantwoording af over de resultaten van het gelijknamige uitvoeringsprogramma, waarmee bijna 100 partners en ouderen aan de slag gingen. Het programma heeft een nieuw, toekomstbestendig Rotterdams ouderenpakket opgeleverd dat jaarlijks ruim 40.000 ouderen bereikt.

Gemeente Rotterdam: Brochure Ontwerpen voor ouderen – Langer Thuis Akkoord
De gemeente Rotterdam krijgt te maken met een dubbele vergrijzing. Hoe kun je ook dan een optimale woon(zorg)omgeving voor ouderen realiseren, waar ze langer zelfstandig thuis wonen met een goede kwaliteit van leven en met de juiste zorg op de juiste plek? De brochure Ontwerpen voor ouderen – Langer Thuis Akkoord benoemt de aandachtspunten voor ouderenhuisvesting op drie niveaus: de woning, het woongebouw en de woonomgeving.

Ziggo: zelfstandig wonen met domotica
Om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen, kan ‘slimme technologie’ je helpen. Ook wanneer je aanvullende zorg of ondersteuning nodig hebt. Denk bijvoorbeeld aan slimme beveiligingssystemen of verlichting op afstand. Deze nieuwe technologie, ook wel domotica genoemd, maakt zelfstandig wonen makkelijker en veiliger. In het artikel Zelfstandig wonen met domotica legt Ziggo uit waarmee domotica kan helpen en hoe iedereen dit kan toepassen in de eigen woonomgeving.

Vilans: publicatie Innoveren in de langdurige zorg
Vilans deed verkennend onderzoek naar innovatie binnen de langdurige zorg en sprak met bestuurders en innovatiemanagers van zorgaanbieders en met diverse experts. Ook werden online sessies gehouden en werd deskresearch uitgevoerd. Het resultaat was de publicatie Innoveren in de langdurige zorg; van ‘iets leuks voor erbij’ naar structureel innoveren! Interessant zijn de ‘13 obstakels’ die structureel innoveren in de weg staan en belangrijk zijn bij de ontwikkeling van je innovatiestrategie.

VNG: Beschermd Thuis
Op de website van de VNG vind je de pagina Beschermd Thuis. Gemeenten en partners vinden hier informatie over het gezamenlijk organiseren van beschikbare, kwalitatief goede en betaalbare hulp voor kwetsbare mensen. Met passende ondersteuning in de thuissituatie kunnen zij hun zelfstandigheid behouden. Zo gaan ze van beschermd wonen naar een beschermd thuis.

Magazine Samenwerken aan leefbare en vitale buurten – Zo doen we dat!
Platform31 heeft het digitale magazine Samenwerken aan leefbare en vitale buurten – Zo doen we dat! uitgebracht. Hierin staan 12 mooie voorbeelden van een aanpak om wijken leefbaar, sociaal en veilig te houden, gecombineerd met goed wonen en goede zorg. Door in de samenwerking tussen verschillende partners uit te gaan van de behoefte van de bewoner, bleken grote stappen voorwaarts mogelijk.

Taskforce Wonen en Zorg: Regiomonitor 2021 verpleegzorg
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) publiceerde onlangs de Landelijke monitor capaciteitsplannen verpleegzorg 2021. De monitor geeft een actueel beeld van de geplande extra zorgcapaciteit ten opzichte van de vraagontwikkeling in 31 zorgregio’s in Nederland. Meer informatie over deze landelijke monitor vind je op de website van de Taskforce Wonen en Zorg.

Wegwijzer Aan de slag met domeinoverstijgend samenwerken
De zorg in Nederland is ‘verkaveld’ in verschillende wettelijke domeinen. Om te zorgen dat kwetsbare ouderen langer in hun vertrouwde omgeving kunnen leven, is een domeinoverstijgende samenwerking nodig. De wegwijzer Aan de slag met domeinoverstijgend samenwerken bespreekt de drie belangrijkste gemene delers uit de uitgevoerde experimenten: het belang van 1) een arrangeur, 2) netwerkvorming en 3) een compensatiemechanisme. De wegwijzer is een publicatie van Vilans en Waardigheid en trots op locatie.

Eerste Monitor Zorgzame Gemeenschappen 2020
Nederland Zorgt voor Elkaar, Movisie en Vilans voerden de eerste Monitor Zorgzame Gemeenschappen 2020 uit onder ruim 300 burgerinitiatieven in wonen, zorg en welzijn. De monitor laat zien dat de beweging van bewonersinitiatieven groeit en impact heeft, maar ook dat er een brede wens is voor meer financiering. De middelen zijn nodig om de activiteiten in zorgzame gemeenschappen uit te breiden en te verbeteren. Stimulering vanuit de lokale en landelijke overheid is daarbij gewenst.

Lancering website Plaats voor iedereen
Voor mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) is het lastig om mee te doen met onze snelle en complexe maatschappij. Daarom is de website Plaats voor iedereen gelanceerd. Hier vind je handvatten en inspiratie om je dienstverlening nog beter aan te laten sluiten bij mensen met een LVB. Ook lees je hier ervaringen van gemeenten en organisaties die al volop bezig zijn met dit thema.

Hoge Raad: overheid moet gelijke kansen bieden bij uitgifte grond
Als een overheid een onroerende zaak wil verkopen, dan moet zij alle (potentiële) gegadigden de gelegenheid bieden om mee te dingen, aldus de Hoge Raad. Deze uitspraak is van grote invloed op de praktijk van gebiedsontwikkeling. Voor gemeenten die vragen hebben over de precieze gevolgen van deze uitspraak, heeft het ministerie van BZK een factsheet opgesteld.